Alkohol i jego wpływ na zdrowie

Alkohol i jego wpływ na zdrowie

Historia alkoholu

Pierwsze napoje alkoholowe powstały w sposób niezamierzony i przypadkowy w wyniku fermentacji winogron (wino) i ziarna jęczmiennego (piwo). Uprawę winorośli zapoczątkowano prawdopodobnie w Azji Środkowej ok. 6000 lat p.n.e.. Z przekazów historycznych wiadomo, że ok. IV wieku n.e. winorośl trafiła do Europy zachodniej i środkowo-wschodniej. Proces destylacji, umożliwiający uzyskiwanie napojów alkoholowych znacznie mocniejszych od piwa i wina, został odkryty później. W Europie czysty alkohol pojawił się w VIII wieku. Kilkaset lat temu, alkohol postrzegano zupełnie inaczej niż dzisiaj. Sądzono, że daje szansę na długie i zdrowe życie. Alkohol w ciągu ostatnich 10 tysięcy lat był jednym z najczęściej spożywanych napojów, a w średniowieczu nazywany był wodą życia.

Mózg a alkohol

W XIX wieku lekarze po raz pierwszy opisali zespół kliniczny uzależnienia od alkoholu. Układ nerwowy jest wyjątkowo wrażliwy na działanie alkoholu etylowego, a szczególnie jego metabolitów. U osób spożywających duże ilości alkoholu tomografia komputerowa wykazuje w ośrodkowym układzie nerwowym, w 50-90% przypadków, poszerzenie układu komorowego oraz zaniki korowe, głównie w okolicach skroniowych i czołowych. Ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym związane jest także występowanie drgawkowych napadów abstynencyjnych nazywanych często padaczką alkoholową. Efektem organicznego poalkoholowego uszkodzenia mózgu są: Zespół Wernickiego-Korsakowa, otępienie oraz nieamnestyczne upośledzenie funkcji poznawczych i pamięci.

Przewód pokarmowy a alkohol

Alkohol wpływa również na inne układy w organizmie człowieka. W układzie pokarmowym obserwuje się przewlekłe stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki przełyku i jelit oraz upośledzone wchłanianie prowadzące do powstania niedoborów pokarmowych. Wątroba , w której metabolizowana jest większość alkoholu, reaguje na jego nadmierną podaż kolejno: stłuszczeniem (u 90% osób pijących intensywnie), zapaleniem (40%), zwłóknieniem, a w końcu marskością (15-30%). Również większość (65%) ostrych i przewlekłych zapaleń trzustki mają u podłoża nadmierne spożywanie alkoholu. W stanach bardziej zaawansowanych, powikłaniem zapalenia trzustki staje się cukrzyca.

Układ krążenia a alkohol

Dostępne wyniki badań wskazują, że umiarkowane spożywanie alkoholu zmniejsza ryzyko niektórych chorób układu krążenia: choroby niedokrwiennej serca, niedokrwiennego udaru mózgu, niewydolności serca, a także może wpływać korzystnie na niektóre czynniki ryzyka u chorych na cukrzycę (insulinooporność, małe stężenie HDL). Stwierdzono, że mężczyźni i kobiety, którzy spożywają umiarkowane ilości alkoholu (do 30g czystego alkoholu dziennie mężczyźni i do 20g czystego alkoholu kobiety)mają ryzyko zgonu na choroby sercowo-naczyniowe niższe o 20-50% w porównaniu z osobami, które konsumują alkohol w minimalnych ilościach lub są całkowitymi abstynentami. Wcześniejsze badania epidemiologiczne wskazywały, że na obniżenie ryzyka chorób układu krążenia najsilniej wpływało spożywanie wina, co przypisywano roli zarówno alkoholu etylowego, jak i związkom o charakterze antyoksydantów. Jednakże aktualne badania sugerują, że profilaktyczne działanie alkoholu nie zależy od rodzaju spożytego napoju alkoholowego. Istnieje jednak wiele różnych sposobów i strategii (zwiększenie aktywności fizycznej, unikanie palenia tytoniu, prawidłowa dieta, utrzymanie lub uzyskanie należnej masy ciała) pozwalających zmniejszyć to ryzyko i niewywołujących skutków ubocznych, które niesie spożywanie alkoholu.

Przewlekłe spożywanie większych ilości alkoholu (powyżej 30g czystego alkoholu dziennie) może prowadzić m.in. do poważnych zaburzeń ze strony układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, krwotoczny udar mózgu, większa umieralność), zaburzać gospodarkę węglowodanową i lipidową ( podwyższony poziom glukozy we krwi, podwyższony poziom triglicerydów), toksycznie działać na wątrobę, powodować stany zapalne trzustki. Nadmierne spożywanie alkoholu przede wszystkim prowadzi do uzależnienia.

Alkohol nie dla wszystkich

Niektóre osoby w ogóle nie powinny spożywać alkoholu. Dotyczy to zwłaszcza osób mających problemy z samokontrolą, kobiet planujących ciążę, kobiet w ciąży i karmiących, dzieci i młodzieży, a także osób przyjmujących leki, które mogą wchodzić w interakcje z alkoholem oraz osób z chorobami wątroby.

Maria Jagiełło – dietetyk Warszawa - Łódź

WWW.jadlospisy.pl