Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa przeznaczona jest dla osób chorych na celiakię, czyli na chorobę trzewną o podłożu genetycznym charakteryzującą się nietolerancją glutenu – białka występującego w niektórych zbożach (pszenica i jej odmiany, pszenżyto, żyto, jęczmień i owies). Celiakia objawia się chronicznymi biegunkami, niszczy kosmki jelitowe i prowadzi do niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), witaminy B12, wapnia, żelaza i kwasu foliowego. Nieleczona bardzo wyniszcza organizm i wiąże się ją ze zwiększoną zapadalnością na nowotwory.

Częstotliwość celiakii jest różna w poszczególnych krajach świata. Choroba ta występuje głównie u osób rasy białej, przy czym częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Problem ten nie dotyka rdzennych mieszkańców Afryki, Azji i Ameryki Południowej spożywających tradycyjne diety oparte na zbożach bezglutenowych. Choroba trzewna ujawnić się może w rożnym wieku. Obecnie 60% rozpoznawanych przypadków dotyczy osób dorosłych. Aktualnie szacuje się, że ok. 1% populacji europejskiej choruje na celiakię.

Jedyną skuteczną metodą leczenia nietolerancji na gluten jest ścisłe stosowanie diety bezglutenowej przez całe życie. Niedozwolone jest jej przerywanie lub podjadanie produktów glutenowych od czasu do czasu. Celiakia nie jest alergią na gluten, chociaż często jest z nią mylona. W przypadku alergii dieta bezglutenowa może być wprowadzona czasowo.

Dlaczego dieta bezglutenowa zrobiła się taka modna? Czyżby wszyscy, którzy ją stosują cierpieli na nietolerancję glutenu? Osoby stosujące dietę bezglutenową często nie mają charakterystycznych objawów celiakii, ale skarżą się na częste wzdęcia, kolki jelitowe i złe samopoczucie. W wielu przypadkach odstawienie mąki pszennej, która zawiera najwięcej glutenu, daje duże odczucie ulgi i eliminuje nadmiar gazów z jelit. Czy zatem można krytykować osoby korzystające z diety bezglutenowej, skoro czują się na niej doskonale? Produktów skrobiowych nie zawierających glutenu jest wiele, więc bez problemu można stosować urozmaiconą dietę, która wprowadza ok. 50-60% energii z węglowodanów.

Bezpieczne przetwory zbożowe we wzorcowej diecie bezglutenowej pochodzą z: ryżu, kukurydzy, gryki, prosa, komosy ryżowej, amarantusa. Tak więc można korzystać ze wszystkich odmian ryżu, wykorzystywać kaszę i mąkę kukurydzianą, kaszę gryczaną, jaglaną, quinoa, fasolę, soczewicę, ciecierzycę, groch, soję, a także mąkę ziemniaczaną.

Wszystkie produkty i przetwory wyprodukowane z pszenicy, pszenżyta, żyta, jęczmienia i owsa zawierają gluten – mąka, pieczywo, płatki, ciasta. Oprócz tego należy uważać na produkty, do których w procesie technologicznym dodano mąkę zawierającą gluten, np. słodycze czekoladowe, przetwory mięsne, wyroby seropodobne.

Należy pamiętać, że głównym źródłem informacji o składzie i ewentualnej obecności glutenu w produktach spożywczych dostępnych na rynku są ich etykiety. Ostrzeżenie „zawiera gluten” na produktach konwencjonalnych automatycznie wyklucza je z diety bezglutenowej. Na produktach, z których gluten usunięty był podczas procesów technologicznych, widnieje znak przekreślonego kłosa oraz napis „produkt bezglutenowy” lub „produkt nie zawiera glutenu”.

Maria Jagiełło – dietetyk Warszawa, dietetyk Łódź